ارزیابی طرح ویژه بهسازی و نوسازی مسکن روستایی از منظر شاخص‌های مسکن مطلوب و پایدار روستایی

نیازهای زیستی ‌و‌ معیشتی امروزین و تغییریابنده‌ی ساکنان ‌روستایی و پیروی برنامه‌های روستایی از رویکردهای غیرمشارکتی ‌و اثبات‌گرایانه، باعث بروز ناهم‌سازی‌‌‌هایی میان وضعیت اجرا با اهداف برنامه‌ها شده‌است؛ در نتیجه، باوجود موفقیت‌های نسبی برنامه‌ها، به‌روزرسانی آن‌ها امری ضروری به‌ نظر می‌رسد. بر این ‌اساس، هدف ‌مقاله، با دستور کار‌ سیاست‌پژوهی، به ارزیابی میزان‌ تحقق‌پذیری"طرح ویژه‌ی بهسازی ‌و نوسازی مسکن‌روستایی" اختصاص‌ یافته‌است. در چارچوب روش‌شناسیِ‌ پژوهشِ ارزیابانه و با استفاده از پیمایش‌تصادفی، سه استان نمونه‌ی گیلان، همدان و سیستان‌وبلوچستان با سه سطح متفاوت توسعه‌یافتگی، نفوذپذیری و تحقق‌پذیری‌ طرح، هدف ارزیابی قرارگرفتند. با‌توجه به چارچوبِ منتخبِ ارزیابی، متشکل از معیارهای پالایش‌یافته‌ی مسکن مطلوب و پایدار روستایی و نیز معیارهای مستخرج از اهداف طرح ویژه، نتایج پژوهش، نشان‌گر موفقیت نسبی برنامه در دست‌یابی به اهداف ثبات‌جمعیتی و پایداری توسعه، صرفه‌مندی در پرداخت‌تسهیلات و به‌زیستی ‌و رضایتمندی ذهنی از واحدهای جدید با انحرافاتی جزئی از معیارهای منتخب بوده‌است. ولی برنامه در زمینه‌ی معیار پاسخ‌گویی‌ و انطباق با نیاز متقاضیان و نیز در خصوص معیار مقاومت‌ و ایمنی، با ناهم‌سازی‌هایی مواجه‌بوده‌است. در نهایت نیز سیاست‌هایی هم‌چون طراحی‌ مشارکت‌محور، ارائه نقشه‌های منعطف و به‌روزرسانی طرح‌های از پیش‌تعیین‌شده در راستای پاسخ‌گویی به نیازهای زیستی ‌و معیشتی و اولویت‌بخشی به رویکرد توانمندسازی اجتماعات محلی روستایی، تشدید نظارت بر ناظران و تغییرات ‌نقشه‌ای پس از اجرا به منظور ارتقاء سند و سازوکارهای‌ طرح‌ ویژه پیشنهاد شده‌است.